De nieuwe kernwaarden van het openbaar onderwijs zijn herkenbaar voor scholen van andere denominaties. Daarmee zijn ze een spiegel voor het christelijk-reformatorische onderwijs.
Op 11 juni presenteerden de verenigingen voor openbaar onderwijs VOS/ABB en VOO de kernwaarden van het openbaar onderwijs: gelijkwaardigheid, vrijheid en ontmoeting. Dagblad Trouw bracht het bericht onder de kop die hierboven staat. Een dag later reageerde Trouw-tekenaar Pieter Geenen in zijn strip Anton Dingeman op het bericht. Antons interpretatie: het openbaar onderwijs wil van z’n kleurloze imago af met deze kernwaarden. Waarop het protestants-christelijk onderwijs reageert met: ‘Nee maar! Dat lijken onze waarden wel!’ En het Montessori-onderwijs roept vol verbazing: ‘Nou moet je effe ophoue! Het lijkt wel Montessori!’
Spiegel voor het christelijk onderwijs
Tja, wat moeten we hiermee? Dat het openbaar onderwijs niet neutraal is omdat neutraliteit nu eenmaal per definitie niet bestaat, had iedereen inmiddels wel kunnen weten. De school die bijvoorbeeld in de veelheid van ideologieën en religies geen keuze wil maken, maakt daarmee ook een keuze. En dat scholen soms erg op elkaar lijken, ook al horen ze tot verschillen richtingen, is ook geen schokkend nieuws. Toch zijn beide Trouw-‘berichten’ mijns inziens een spiegel voor het christelijk-reformatorisch onderwijs.
Onderscheidende kernwaarden
Die spiegel heeft twee facetten: hoe onderscheidend zijn wij en hoe verbindend zijn wij? Eerst het onderscheidende. Volgens de striptekenaar is er veelal geen verschil te zien tussen scholen van verschillende richtingen. Dat geldt voor de buitenwacht, maar soms ook voor leerlingen zelf. Op de site van de VOO blikken enkele medewerkers naar aanleiding van de nieuwe kernwaarden terug op hun eigen schooltijd. Een van hen zegt: ‘Van de middelbare school weet ik eerlijk gezegd niet welke denominatie deze had.’ Zo’n zin is een spiegel: zou dat ook de herinnering aan mijn school kunnen zijn? Ik lees het als een pleidooi om na te denken over onderscheidende kernwaarden en als een pleidooi om die kernwaarden ook werkelijk in het hele onderwijs terug te laten komen. De aanduiding van de schoolrichting op gevel en briefpapier kan niet alleen betrekking hebben op de Bijbelles. Dan zou een van uw oud-leerlingen later kunnen zeggen: ‘Er was elke dag een Bijbelles en we hadden kledingregels, maar verder weet ik eigenlijk niet goed waar het christelijke van de school nou in zat.’
Democratische basiswaarden
Het tweede facet van de spiegel is deze vraag: hoe verbindend is het christelijk-reformatorisch onderwijs? Het openbaar onderwijs koos als kernwaarden gelijkwaardigheid, vrijheid en ontmoeting. Daarmee sluiten deze scholen heel dicht aan bij de democratische basiswaarden die in het gesprek over burgerschapsonderwijs steeds naar voren komen. Dat is sterk. Alle scholen in Nederland zullen immers de burgerschapsopdracht die binnenkort in de wet wordt vastgelegd moeten uitvoeren.
Inkleuring kernwaarden
Ook het christelijk-reformatorisch onderwijs opereert binnen de context van de Nederlandse rechtsstaat en moet aan die burgerschapsopdracht voldoen. Passen de waarden van uw school daarbij? Hoe verbindend zijn die? Op grond van het Bijbelse liefdesgebod zullen ook christelijk-reformatorische scholen, vanuit hun stevige identiteit, verbindend gericht moeten zijn op het geheel van de samenleving. We leiden onze leerlingen immers niet op voor het leven in een reformatorische zuil, maar voor een leven in het pluriforme, geseculariseerde Nederland van de 21ste eeuw. Daarvoor zullen ook deze scholen iets moeten met de kernwaarden van het openbaar onderwijs gelijkwaardigheid, vrijheid en ontmoeting. Nog meer kleurloosheid dus? Nee, want deze kernwaarden worden ingekleurd door andere kernwaarden, om te beginnen de liefde – tot God en de naaste.
