In de Kinderboekenweek kan niemand eromheen: lezen is belangrijk. Met het thema 'Lekker eigenwijs' kan iedereen wel uit de voeten, want de Nederlandse jeugdliteratuur kent veel personages met deze eigenschap.
Toch zijn niet alle scholen even enthousiast over de Kinderboekenweek met alle activiteiten die daarmee gepaard gaan. SLO-expert Joanneke Prenger schrijft op LinkedIn: ‘Een week lang extra aandacht voor jeugdliteratuur. Ik zie heel veel lespakketten en materialen voorbij komen in mijn tijdlijnen, met allerlei ideeën rondom het thema 'Lekker eigenwijs'.
Prachtig en vrolijk! Soms lijken ze echter voorbij te gaan aan waar het echt om draait: met elkaar in een boek duiken, gesprekken voeren over de inhoud, schrijven naar aanleiding van het gelezene.’
Ik ben het helemaal met haar eens. Losse activiteiten, hoe leuk ook, zetten weinig zoden aan de dijk. Dagelijks een interessant boek (voor)lezen en ermee aan de slag gaan, is oneindig veel beter en effectiever.
Symposium Beter lezen
Over de mogelijkheden die jeugdliteratuur biedt voor het onderwijs denken we na op ons symposium Beter lezen dat we op woensdagmiddag 13 november in Gouda houden. Dat ons leesonderwijs beter moet, maar ook kán worden, weten we inmiddels.
De term ‘begrijpend lezen’ is afgeschaft; we spreken nu over effectief leesonderwijs. Op de opleidingen is er meer aandacht voor leesbevordering, maar in de bestaande leermiddelen en methodes dringen de nieuwe inzichten niet zo gauw door. Dat wil niet zeggen dat we nu nog niets zouden kunnen doen.
Ierland
Een mooi voorbeeld is het Ierse leesonderwijs. Dat verkeerde in 2009 in een soortgelijke situatie als die van ons land anno 2024. Er volgden rigoureuze maatregelen: de lerarenopleidingen werden met een jaar verlengd (!) en er kwam intensievere begeleiding voor beginnende docenten.
Ook kreeg de schoolinspectie een aangepaste rol: die controleerde, maar hielp nu ook mee met het bedenken van oplossingen. En met succes. Ierland behoort tegenwoordig tot de toplanden wat leesvaardigheid betreft.
DEAR
Een delegatie van Stichting Lezen heeft recent Ierse scholen bezocht om daar van het leesonderwijs kennis te nemen. Peter van Duijvenboden, een van de deelnemers, zag dat DEAR! een belangrijke rol speelde: Drop Everything And Read.
Op een vast tijdstip wordt het werk neergelegd, gaan computerschermen uit, worden schoolboeken opgeborgen en pakt iedereen een boek, tijdschrift, krant, of luisterboek om twintig minuten rustig te lezen (of voorgelezen te worden). De belangrijkste focus van die nationale DEAR-uitdaging is om aandacht te vragen voor het belang van lezen voor het plezier. Peter vroeg op het pabocongres (dat op 1 oktober werd gehouden) om ook in Nederland DEAR een plek te geven. Dat wordt dan LAVEL: Laat Alles Vallen En Lees.
Leesplezier
Veel scholen hebben al een leeshalfuurtje. Een kwartier is te kort, zegt Anne Steenhoff in haar boek Een lui letterland (Amsterdam, 2024) Voordat kinderen rustig zitten en er geen ruis meer is in het lokaal, ben je vijf minuten kwijt. Aan het eind van het leesmoment herhaalt zich dat.
Een halfuur dus, en dan lees je als leerkracht zelf ook. Je houdt de zwakste lezers in de gaten – lezen ze? – en tornt niet aan dit halfuur. Het is geen tovermiddel, maar een mooi begin.
Een volgende stap is het gezamenlijk lezen van een interessant jeugdboek, dat bij voorkeur aansluit bij een wereldoriëntatiethema. En dan: spreken, luisteren, schrijven over en naar aanleiding van wat je gelezen hebt. Daar heb je (meer) didactische vaardigheden voor nodig dan voor het leeshalfuur. Die zijn te leren.
Op het symposium Beter lezen krijg je een indruk van veel verschillende aspecten van effectief leesonderwijs. Bovendien attenderen wij je op boeken die uitdagen en veel onderwijsmogelijkheden bieden. Je vindt ze terug op de boekentafel, dus je kunt met een volle tas naar huis als je dat wilt. Meld je snel aan! En LAVEL!