Symposium Hoogbegaafdheid PO-VO 2025
D.V. woensdag 26 maart 2025 organiseren Berséba, KOC en RefSVO en Driestar onderwijsadvies het symposium Hoogbegaafdheid voor PO en VO in Gouda.
Lees meerEen leerling die hele complexe vragen stelt, heel analytisch denkt of extreem gevoelig reageert op dingen die in de klas gebeuren. Het kunnen zomaar signalen zijn die wijzen op hoogbegaafdheid. Hoogbegaafdheid is meer dan goed kunnen leren. Daarom helpen we leerkrachten om hoogbegaafde leerlingen te kunnen begeleiden.
Bij hoogbegaafdheid denken we al gauw aan leerlingen die heel slim zijn. Toch is er een verschil tussen begaafd en hoogbegaafd. Er zijn leerlingen die snelle leerders zijn en snel presteren. Zij zijn begaafd, wat niet hoeft te betekenen dat ze hoogbegaafd zijn.
Maar bij hoogbegaafdheid zien we snelle leerders, maar ook leerlingen die juist niet tot leren komen of gaan onderpresteren. Bij de signalering van hoogbegaafdheid moeten we dus verder kijken dan alleen naar cognitie. Het heeft ook veel met de emoties van een leerling te maken. Een hoog rechtvaardigheidsgevoel, aanpassingsgedrag; het zijn allemaal kenmerken die bij hoogbegaafdheid horen. Als leerkracht moet je dus op meerdere signalen letten.
Uitdaging
De doelgroep van hoogbegaafde leerlingen valt binnen de hele populatie van kinderen die recht hebben op passend onderwijs. Van leerkrachten wordt verwacht dat je op meerdere niveaus kunt lesgeven en ook kunt inspelen op gedragssignalen. Recht doen aan een hoogbegaafde leerling naast alles wat er speelt binnen de groep, kan dus best een uitdaging zijn.
We zien bijvoorbeeld weleens dat van deze leerlingen een hoge mate van zelfstandigheid wordt verwacht bij het pluswerk wat zij krijgen binnen de groep. Maar deze lesstof is wel moeilijker en vraagt dus ook om instructie.
We kijken daarom met leerkrachten waar er ruimte is in het rooster om even tijd te nemen voor deze leerlingen. Zij hebben de behoefte om gezien te worden. Om een momentje te krijgen waarop ze hun vragen kunnen stellen en aandacht krijgen..
Verdieping
Om goed in te spelen op een hoogbegaafde leerling, moet er een goede match zijn tussen de leerling, de leerkracht en de leerstof.
Dus eerst: ken de leerling. Weet wat de kwaliteiten en interesses zijn, zodat je kan aansluiten bij de belangstelling van de leerling. En sluit daarnaast aan bij de ontwikkeling van de leerling. Realistische verwachtingen hebben van elkaar is belangrijk. Zo voorkom je onderprestatie, maar overvraag je de leerling ook niet.
Als het om de leerkracht gaat: neem de leerlingen mee in jouw passie. We kennen allemaal nog wel die ene leerkracht of docent die vol vuur jou kon meenemen in een vak wat je niet lag. Door het delen van die passie ontstaan bij leerlingen nieuwe interesses. Niet te strak vasthouden aan de methode hoort daar ook bij. Je kunt beter, met de leerdoelen voor ogen, bekijken wat de leerling echt nodig heeft. Dat vraagt lef.
En dan de leerstof. Door stof aan elkaar te verbinden, kun je zorgen voor verdieping. Laat leerlingen met (hoog)begaafheid bijvoorbeeld zich verdiepen in het subthema ‘spionage’ bij de geschiedenisles over de Tweede Wereldoorlog. Of laat de leerlingen een codetaal ontwerpen en uitzoeken wat cyberaanvallen in deze tijd betekenen. Maar zorg wel voor een duidelijke structuur in de stof. Leerlingen die extra stof krijgen, zien soms door de bomen het bos niet meer. Daarom is structuur belangrijk. Denk met de leerlingen na over het nut van de leerstof.
Hele context
Tegelijk is er in een klas meer dan alleen de (hoog)begaafde leerling. Bij Driestar onderwijsadvies kijken we daarom naar de hele breedte. Naar het grotere geheel van de klas en de organisatie. In de teamtrajecten en opleiding nemen we de hele context en mogelijkheden van de school mee.
Ook geven we aandacht aan het contact met de ouders. Ouders kennen hun kind en spelen een belangrijke rol in de signalering. Daarnaast is er regelmatig een verschil tussen wat zichtbaar is op school en thuis.
We zien aan de andere kant ook weleens dat ouders hoge verwachtingen hebben van school op het moment dat er een diagnose is. Ook dan is het heel goed om te streven naar wederzijds begrip en belangrijk om aan te geven wat de mogelijkheden en onmogelijkheden zijn binnen de school wat betreft de begeleiding van de leerling.
Het is belangrijk om de (hoog)begaafde leerling binnen je school te herkennen, maar vooral ook te erkennen. We denken graag met jullie mee hoe je daar in je team ruimte voor kunt vinden.
- Martine Blonk, onderwijsadviseur
