Er was een tijd dat een leraar die orde kon houden, over iets een notitie had geschreven en - last but not least - man was, grote kans had leidinggevende op zijn school te worden. Dat heeft een generatie schooldirecteuren opgeleverd die gemakkelijk te herkennen waren, alsof ze afkomstig waren uit een en dezelfde mal: kalende, brildragende mannen met een lichte neiging tot corpulentie. Nu pas ik zelf ook perfect in dat profiel. Derhalve ben ik jarenlang schoolleider geweest.
Dommelen op het pluche
Ik bedoel niet per se mezelf, maar sommigen waren natuurlijk voortreffelijke leidinggevenden. Een buitenkant zegt weinig. Maar één kenmerk heb ik nog niet genoemd en juist dat kenmerk is behoorlijk bedenkelijk. Je kon tot directeur of rector benoemd worden, het pluche beklimmen, daar in slaap dommelen en pas tegen de pensioengerechtigde leeftijd weer worden gewekt, omdat je verwacht werd op je afscheidsreceptie. Met andere woorden, tientallen jaren had je de dienst uitgemaakt zonder ook maar één vakblad open te slaan, een bijspijkercursus te volgen of je te oriënteren op nieuwe leermiddelen. Benoemd was benoemd, verdere ontwikkeling niet nodig. Tot mijn spijt moet ik zeggen dat dit nog steeds voorkomt.
Het geldt overigens niet alleen voor leidinggevenden in onderwijs-Nederland. Welke leraar wordt er serieus op aangesproken als hij zijn deskundigheidsbudget onaangeroerd laat? (Positieve uitzonderingen daargelaten.) Veel leraren kunnen het zich, net als hun leidinggevenden, permitteren om na het behalen van hun bevoegdheid het daarbij te laten.
Wettelijke prikkel voor professionalisering
Ik kom met een zekere regelmaat in Hongarije. Daar werkt het anders. Beter. Een benoeming tot schoolleider of andere functie in het publieke domein heeft daar namelijk maar een geldigheidsduur van vijf jaar. Daarna volgt een nieuwe procedure en wanneer je kunt aantonen dat je goede resultaten behaald hebt en dat je gedurende de eerste benoemingstermijn scholing gevolgd hebt, alleen dan kun je (eventueel) herbenoemd worden. Er is dus een wettelijke prikkel om verder te leren na het behalen van het diploma. Nu geldt deze verplichting in Hongarije voor leidinggevenden. Het is echter zozeer een onderdeel van het systeem geworden dat ook leraren het de normaalste zaak van de wereld vinden om zich na of bij te scholen. Professionaliseren is in Hongarije een vanzelfsprekendheid. Word ook Hongaar, zou ik zeggen – althans in dit opzicht.
Verder leren
Nu kennen wij in Nederland geen verplichting tot verder leren - ook al is 10% van de betrekkingsomvang gereserveerd voor deskundigheidsbevordering. Als onderwijsadviseur kom ik gelukkig steeds meer leraren en schoolleiders tegen die het niettemin logisch vinden om deze 10% ook daadwerkelijk in te vullen. We begroeten die professionals dagelijks bij ons, bij Driestar onderwijsadvies.
Ook geïnteresseerd in verder leren? Een cursus, een werkplaats of een opleiding … Bel gerust eens om daarover door te praten. Een groot deel van onze scholingen is geregistreerd bij registerleraar.nl. Neem eens een kijkje op www.verder-leren.nl voor de mogelijkheden.
Boedapest, 9 april 2022
Kees van der Vloed is coach en adviseur bij Driestar onderwijsadvies. Neem voor meer informatie contact op via c.a.vandervloed@driestar-educatief.nl of 0182-760456.
